การทำธุรกิจขายหนังสือ ชนิดที่จะให้ประสบความสำเร็จแบบร้านดัง ๆ
เช่นแพร่พิทยา สื่อภาษา ศูนย์หนังสือจุฬา
หรือจะเลือกเอาที่มีเครือข่ายแบบซีเอ็ด นายอินทร์
หรือน้องใหม่มาแรงอย่าง บีทูเอส นั้น เป็นงานที่ยากยิ่งนัก
แต่ก็เป็นงานในฝันของหลาย ๆ คนที่อยากจะมีร้านหนังสือของตนเอง
โดยหวังว่าจะมีความสุขกับการอ่านหนังสือที่ตนชอบ
หากสำรวจให้ดีจะพบว่า
ในรอบหลายปีที่ผ่านมา
ยังไม่เห็นร้านหนังสือเปิดใหม่ที่เจ้าของไม่ได้มีพื้นฐานจากวงการหนังสือสามารถดำเนินกิจการได้อย่างมีผลกำไร
พอที่จะจ่ายค่าเช่า
เมื่อเทียบกับหากนำอาคารที่ใช้ทำร้านหนังสือไปทำธุรกิจอื่น !
สิ่งสำคัญอีกอย่างหนึ่งของการทำธุรกิจขายหนังสือที่ไม่เหมือนกับการขายของอย่างอื่น
พวกเครื่องใช้ เครื่องก่อสร้าง อุปกรณ์เครื่องเขียนต่าง ๆ
ก็คือโอกาสที่จะฟลุ๊กจากการที่ของขึ้นราคาตามราคาโรงานหรือวัตถุดิบนั้นไม่เคยเห็น
มีแต่หนังสือที่เหลือตกค้างในร้านถูกลดราคาเหลือเพียง 1ใน 10 เมื่อเวลาผ่านไป
เช่นพวกหนังสือพิมพ์หรือนิตยสาร ส่วนหนังสือเล่มพวกพ๊อกเก็ตบุ๊คก็ไม่ต้องพูดถึง ราคาลดลงมากกว่าครึ่ง
โดยสำนักพิมพ์เขานำออกมาขายเอง ส่วนพวกหนังสือเรียนหรือคู่มือเรียน นั้น หากเรามีของอยู่ในร้านแล้วเขาเปลี่ยนหลักสูตร ก็จะเหลือเพียงราคาชั่งกิโลขายเท่านั้น
ที่มูลค่าสูงขึ้นก็คงเป็นอาคารที่เราใช้ทำศูนย์หนังสือเท่านั้นที่มีราคาสูงขึ้น
แต่ถ้าไม่ใช่อาคารของเราเอง ก็เป็นความเจ็บปวดอีกที่เจ้าของเขามาขอขึ้นค่าเช่าในขณะที่เรามียอดขาดทุนสะสมเพิ่มขึ้นมากมายก่ายกอง
สต๊อกหนังสือนั้นปกติจะมีมูลค่าน้อยลง ทั้งนี้เพราะพวกสำนักพิมพ์
จะขนออกมาขายถูกกว่าที่ขายให้เรา ตามงานต่าง ๆ โดยเฉพาะงานสัปดาห์หรืองานมหากรรมหนังสือ สร้างความเจ็บปวดและเจ็บใจ
มีความรู้สึกเหมือนกับว่าถูกสำนักพิมพ์เขาหลอกอย่างนั้นแหละ
แต่จะไปว่าเขาก็ไม่ได้เพราะเราอยากโง่ ที่เก็บไว้ขายเอง
ที่พูดมาอย่างนี้ก็เพื่อจะเน้นตรง ๆ ว่า
ไม่อยากเห็นใครต้องเจ็บตัวจากการเปิดร้านขายหนังสือ
แต่หากคุณเป็นคนที่มีเงินทุนเป็นล้านๆ และมีอาคารสถานที่ของตนเอง
และไม่เสียดายหากเงินที่ลงทุนจะหายไป ก็ไม่ว่ากัน อยากจะลองก็ตามสบาย
แต่ขอแนะนำอีกนิดว่า
คุณต้องพร้อมที่จะเปลี่ยนแปลงชีวิตปกติที่เคยเป็นอยู่
เป็นต้นว่าการได้ออกไปเที่ยวไหน ๆ ทั้งครอบครัว หรือมีเวลาของตนเอง
ที่จะไปไหนมาไหนอาทิตย์ละวันสองวันดังเช่นคนส่วนใหญ่เขาทำกัน
เพราะเมื่อคุณเป็นเจ้าของร้าน หนังสือ
คุณจำต้องอยู่เฝ้าสมบัติจากเช้าถึงค่ำ
ไม่ว่าวันธรรมดาหรือวันหยุด ไม่ว่าจะขายดีหรือขายไม่ดี
คุณไม่สามารถปล่อยร้านให้อยู่ภายใต้การดูแลของลูกจ้าง
แต่หากคุณกล้าปล่อยคุณก็จะรู้ด้วยตนเองว่าอะไรจะเกิดขึ้น
เมื่อมีเช็คสต๊อกสักครั้ง ซึ่งไม่ใช่เป็นเรื่องง่าย ๆ หรือทำได้บ่อย
ๆ
หากคุณทำกิจการด้วยตัวคนเดียวหรือกับคนที่คุณไว้ใจที่สุดโดยมีลูกน้องสองสามคนคอยช่วยงาน
คุณอย่าหวังว่าจะได้นั่งอ่านหนังสืออย่างมีความสุขเมื่อคุณได้เป็นเจ้าของร้าน
คุณต้องพร้อมที่จะต้อนรับลูกค้าทุกรูปแบบ
ไม่ว่าพวกเขาจะเข้ามาถามแต่หนังสีอที่คุณไม่มีหรือไม่เคยได้ยินชื่อ
หรือต้องปฏิเสธวันละหลาย ๆ ครั้งด้วยคำว่าไม่มี หรือหมดแล้ว
รวมทั้งเบื่อกับการที่ลูกค้าที่คุณยิ้มต้อนรับด้วยความยินดีตอนเดินเข้ามา
และใช้เวลาเป็นชั่วโมงในการสำรวจหนังสือทั่วทั้งร้าน
พลิกอ่านเล่มแล้วเล่มเล่า และก็เดินออกไปด้วยมือเปล่า
ซึ่งนับว่าโชคดีที่เขา(มัน)ไม่แอบขโมยเอาไปอ่านต่อที่บ้านให้สมกับคนที่เคยอ่านสามก๊ก
มาหลายเที่ยวที่ระบุไว้ว่า การอ่านทำให้ฉลาด
แต่การอ่านด้วยวิธีขโมยนั้นฉลาดกว่าเพราะอ่านแล้วยังเอาไปขายได้สตางค์อีกด้วย
ส่วนเรื่องผลกำไรจากการขายหนังสือนั้น สามารถคำนวณได้คร่าว ๆดังนี้
คุณจะได้ส่วนลดทางค้าประมาณ 25 % ซึ่งมากโขอยู่เอาการ
หากไม่ต้องไปแบ่งให้สมาชิกและลูกค้าที่ขอเรียกร้องสิทธิในฐานะที่เคยได้จากศูนย์หนังสืออื่น
ๆ ด้วยส่วนลด 10 % คุณก็จะเหลือ 15 %
มากพอที่จะเสียค่าธรรมเนียมหากลูกค้าซื้อด้วยบัตรเครดิต อีก 2.5 %
จนเหลือ
12.5 % เพื่อเอามาแบ่งเป็นค่าใช้จ่ายต่าง ๆเริ่มจากค่าลูกน้อง ค่าเช่า
ค่าน้ำค่าไฟ
และคงต้องถึงเวลาเหงื่อตกเมื่อคุณต้องปิดเครื่องปรับอากาศหลังได้รับบิลค่าไฟเดือนแรกเพราะมันอาจสูงเท่ากับยอดขายสามวันทีเดียว
หากคุณเปิดเครื่องปรับอากาศวันละ 15 ชั่วโมง
นอกจากนี้ยังมีค่าถุง
ค่าบิล ค่าปกพลาสติกที่แถมให้ลูกค้า ร่วมทั้งภาษีต่าง ๆ
เกี่ยวกับเงินได้
ภาษีป้ายและภาษีโรงเรือน และอย่าลืมคิดถึงเงินเดือนของคุณด้วย
หากคุณไม่ใช่ลูกหลานเจ้าของโรงสี
ซึ่งสามารถเอาแกลบมาต้มกินเป็นอาหารชีวจิตตามตำราของอาจารย์สาทิศ
เมื่อคุณคำนวณค่าใช้จ่ายต่าง ๆ
แล้วสูงถึงหนึ่งแสนบาทต่อเดือนก็หมายความว่าคุณจะต้องมียอดขายเดือนละหนึ่งล้านบาท
หรือวันละสามหมื่นสามพันสามร้อยบาท ซึ่งเป็นของง่าย
ๆสำหรับร้านหนังสือชั้นดีทั้งหลาย แต่อย่าฝันเลยว่าคุณจะทำได้
โดยเฉพาะหากคุณจะทุ่มหมดตัว เพื่อสร้างฝันให้เป็นจริงแล้ว ก็ตื่นจากฝันได้เลยครับ
เพราะมีคนหลายสิบคนต้องหมดตัวเพราะฝันแบบที่คุณฝันนี้แหละ
ขุนคลังข้างถนน
10/2/2003